We zitten in filmhuis Louis Hartlooper in Utrecht, buiten is het rond de dertig graden. Op het scherm zien we de poolvlakte, waarin een man in dierenvellen een wak hakt. De film Aga werkt beter dan welke airco dan ook, Maar dat is niet het interessantste. Aga gaat over liefde in één van de koudste gebieden op aarde, Noordoost Rusland. Geen brandende liefde met gloeiende passie, maar liefde in de essentie, liefde tot het bot. De film blijft hangen, ook weken nádat je hem gekeken hebt.
Kort gezegd gaat het verhaal over de jager Nanoek en zijn vrouw Sedna, die traditioneel leven in het poolgebied. Ze praten niet veel, al delen ze wel symbolische legendes en sprookjes. Hun samenwerking is complementair, ze zijn als kop en schotel, als vanzelfsprekend leven ze met elkaar. Er ontbreekt iemand in het gezin, Aga, de dochter. Hoewel het verhaal om Aga zou moeten draaien, doet dat het eigenlijk niet, het verhaal zou ook alleen kunnen gaan over Nanoek en Sedna.
Eindeloze poolvlaktes, zoveel wit dat je het onderscheid tussen een wolkenhemel en de aarde bijna niet kunt maken. Het is de natuur en de liefde. Twee mensen die samen leven en overleven. Is dat waar het om draait, hier in dit ondermaanse?
Ik herinner me in real life twee oude mensen die ik tegen de herfststorm in zag standhouden, elkaar vastklemmend, op het winderige tweespoorsstationnetje Haren. In de trein zeiden ze niet veel. Soms las zij hem iets voor uit een boek. Hij wees haar een paar keer op iets wat hij zag uit het raam. “Kijk, ze hebben nieuwbouw in Meppel.” Het waren deze twee mensen in de rest van de wereld. Samen onderweg.
Ik herinner ook mijn opa, die vroeger met mijn oma bij ons kwam logeren. Hij was later na gekomen, met de trein naar Groningen. Hij zei tegen mijn oma, ze moeten achterin de zeventig zijn geweest: “Ik heb nog eens goed om me heen gekeken, maar jij bent de mooiste van allemaal.”
Dat is de Nanoek en Sednastadium van liefde, Het praten voorbij. Die tijd was er wel, de tijd van diepe gesprekken en hangen aan elkaars lippen. Er was een tijd van knallen, kinderen krijgen, ruzie maken en romantiek. Maar er is ook een verstilde periode. Dat moment van samen gewoon zijn. Net als je als kind met je vriendje speelde omdat het vanzelfsprekend was. De kring is rond. De liefde op haar bestemming.
